روایات سفر

چهل حدیث و روایت در مورد سفر

چهل حدیث در مورد سفر

«مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»: لایَخرُجُ الرَّجُلُ فی سَفرٍ یَخافُ مِنهُ علی دِینِهِ و صَلاتِهِ. انسان نباید به سفری برود كه در آن بر دین و نماز خود احساس خطر و آسیب نماید. (وسائل، ج ٨، ص ٢٤٩)

 

١ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:

سافِروا تَصِحّوا و تَغنَموا.

مسافرت كنید تا سالم و تندرست بمانید و بهره‌ها نصیبتان گردد. (مواعظ عددیه، ص ١٢)

 

٢ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:

سافِروا فَاِنَّكُم اِنْ لَم تَغنَموا مالاً أَفَدتُم عَقلاً.

بروید مسافرت كنید. در سفر اگر نفع مالی عایدتان نشود (لااقل) از فوائد عقلانی و تجربی آن بهره‌مند خواهید شد. (مكارم‌الاخلاق، ص ٢٤٠)

 

٣ـ «امام رضا(علیه‌السلام)»:

وَ مِن دُعاءِ السَّفَرِ (التَّوَسُّلُ بِالاِمامِ علیِ‌بنِ موسی‌الرضا علیه‌السلام وَ تَقول: «اللّهُمَّ اِنّی أسألُكَ بِحَقِّ وَلیِّكَ عَلیّ‌بنِ موسی‌الرِّضا علیه‌السلام اِلاّ ما سَلَّمتَنی بِه فی جَمیعِ اَسفاری فی البَراری وَالبِحارِ وَ الجِبالِ وَالقِفارِ والأودِیَةِ والغِیاضِ مِن جَمیعِ ما اَخافُهُ و اَحذَرُهُ اِنَّكَ رَؤفٌ رَحیم» 

در آداب سفر آمده است كه به حضرت علی‌بن‌موسی‌الرضا علیها السلام توسل بجویید و بگویید (دعای بالا را بخوانید) و آمده است كه سفر متعلق به امام رضا علیه‌السلام دارد. (مستدرك، ج ٨، ص ١٣٤)

 

٤ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:

لایَخرُجُ الرَّجُلُ فی سَفرٍ یَخافُ مِنهُ علی دِینِهِ و صَلاتِهِ.

انسان نباید به سفری برود كه در آن بر دین و نماز خود احساس خطر و آسیب نماید. (وسائل، ج ٨، ص ٢٤٩)

 

٥ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:

الرَّفیقُ ثُمّ الطّریقُ.

برای سفر، اول هم‌سفر (بعد سفر) (مستدرک، ج ٨، ص ٢٠٩)

 

٦ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:

لاتَصحبَنَّ فی سَفَرِكَ مَن لایَری لَكَ مِنَ الفَضلِ عَلَیهِ كَما تَری لَهُ عَلیكَ.

با كسی كه فضل و منزلتی كه تو برای او قائل هستی برای تو قائل نباشد هیچ‌وقت مسافرت نكن. (مكارم‌الاخلاق، ص ٢٥١)

 

٧ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:

خیرُ الرُّفقاءِ أربَعَةٌ.

در سفر تعداد هم‌سفران از همه بهتر چهار نفر است. (مستدرك، ج ٨، ص ٢١٣)

 

٨ـ «امام موسی‌كاظم(علیه‌السلام)»:

لاتَخرُجْ فی سفرٍ وَحَدَكَ فَاِنَّ الشّیطانَ مَع الواحِدِ وَ هُوَ مَن الاِثنَینِ أَبعَدُ.

به تنهایی مسافرت مکن که شیطان با مسافر یک نفری همدم می‌شود و از مسافران دونفری فاصله می‌گیرد. (المحجَّة‌البَیضاء، ج ٤، ص ٥٩)

 

٩ـ امام موسی‌بن‌جعفر(ع):

مَن خَرجَ وَجِدَهُ فی سَفرٍ فَلیَقُلْ «ما شاءَاللهُ لاحَولَ و لاقُوَّةَ اِلاّ بِالله اَللّهُمَّ آنِسْ وَحشَتی وَ أَعِنّی عَلی المحجَّة‌البَیضاء وَحدَتی وَ أَدِّ غَیبَتی»

كسی كه در سفر به تنهایی مسافر می‌كند این دعا را بخواند «ما شاءَاللهُ لاحَولَ و لاقُوَّةَ اِلاّ بِاللِه اَللّهُمَّ آنِسْ وَحشَتیِ وَ أَعِنّیِ عَلی وَحدَتیِ وَ أَدِّ غَیبَتیِ» (وسائل، ج ٨، ص ٢٨٩)

 

١٠ـ «امام جعفرصادق(علیه‌السلام)»:

مَنْ اَرادَ سَفَراً فَأَخَذَ بعُضادَتَیْ بابِ مَنزِلِهِ فَقَرَأ اِحدی عَشَرَةَ مَرّةً «قُل هُوَ اَللهُ أَحد» كانَ اللهُ حارساً لَهُ حَتّی یَرجِعَ.

كسی كه عازم سفر باشد چنانچه چهارچوب درب منزل را با دست‌های خود بگیرد و سورة مباركة «قُل هوالله احد» را یازده مرتبه بخواند تا زمان مراجعت در حفظ و حراست خداوند خواهد بود. (سفینه، ج ١، ص ٦٢٦)

 

١١ـ «امام جعفرصادق(علیه‌السلام)»:

اذا اَرَدتَ سَفراً فَتَوضَّأ وُضُؤَ الصّلاةِ وَاجمَعْ أَهلَكَ وَصَلِّ رَكعَتَین فَاذِا سَلَّمتَ فَقُل «اَللّهمَّ اِنّی اَستَودِعُكَ السّاعَةَ نَفسی وَ أهلی، اللّهُمَّ أنت الصّاحِبُ وَ انتَ الخَلیفَةُ».

زمانی كه عازم سفر شدی وضو بگیر و در كنار خانواده‌ات دو ركعت نماز بخوان و بعد از آن خود و آنها را به خدا بسپار و بگو «اَللّهمَّ اِنّی اَستَودِعُكَ السّاعَةَ نَفسی وَ أهلی، اللّهُمَّ أنت الصّاحِبُ وَ اَنتَ الخَلیفَةُ». (بحار، ج ٧٦، ص ٢٤٢)

 

١٢ـ «امام جعفرصادق(علیه‌السلام)»:

إفتَتِحْ سَفَركَ بِالصَّدقَةِ وَ اخرُجْ اِذا بَدالَك فَاِنَّكَ تَشترَیِ سَلامَةَ سَفَرِكَ.

در وقت مسافرت (حتی در روزهای نحوست كه سفر مناسب نیست) سفرت را با دادن صدقه آغاز کن و سلامتی خود را تأمین نما. (بحار، ج ١٠٠، ص ١٠٣)

 

١٣ـ «امام جعفرصادق(علیه‌السلام)»:

عَلَی العاقِلِ أنْ لایَكونَ ظاعِناً اِلاّ فی‌ثلاثٍ: تَزَوُّدٍ لِمَعادٍ أَو مَرَمَّةٍ لِمعاشٍ اَو لَذَّةٍ فی غیرِ مُحَرّمٍ.

انسان عاقل جز برای یکی از سه چیز مسافرت نمی‌کند: یا برای نیل به معارف الهی و ذخیره برای روز معاد، یا جهت درآمد و تحصیل معاش و یا برای سیاحت و سرور در غیر امور حرام و نامشروع. (المحجَّة‌البَیضاء، ج ٤، ص ٥٦ ـ ٥٥)

 

١٤ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:

السَّفَرُ میزانُ القَومِ!

سفر (در حقیقت) یک محک و میزان شناسایی مردمان است! (در مسافرت حقیقت و باطن اشخاص آشکار می‌گردد) (مکارم‌الاخلاق، ص ٢٤٠)

 

١٥ـ «امام جعفرصادق(علیه‌السلام)»:

الخاتَمُ العَقیقُ امانٌ فی‌السَّفر.

در سفر، انگشتر عقیق در دست داشتن باعث حفاظت و ایمنی است. (مستدرک، ج ٨، ص ٢١٨)

 

١٦ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:

مَا اصْطَحَبَ اِثنان اِلاّ كانَ اَعظمُهُما أجراً و اَجَهُّمُا اِلَی اللهِ اَرفَقُهُما بِصاحِبِه.

دو نفر که همراه یا همسفر می‌شوند آن کس پاداش او عظیم‌تر و نزد خدا محبوب‌تر است که نسبت به همدم خود مهربان‌تر و عطوفت بیشتری داشته باشد. (وسائل، ج ٨، ص ٣٠٢)

 

١٧ـ «امام جعفرصادق(علیه‌السلام)»:

حَقُّ علَی المُسلِم اِذا ارادَ سَفراً أَنْ یُعلِمَ اِخوانَهُ و حقٌّ علی اِخوانِهِ اذا قَدِمَ أنْ یَأتُوهُ.

بر هر مسلمانی که ارائه سفر دارد لازم است که برادران دینی خود را اعلام کند، و بر آنان نیز لازم است که بعد از مراجعت از سفر به دیدار و ملاقات او بروند. (وسائل، ج ٨، ص ٣٢٩)

 

١٨ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:

اذا رَكِبتُمُ الدَّوابَّ فَاذكُروا الله عَزّوَجلَّ و قولوا «سُبحانَ الّذی سَخَّرَ لَنا هَذا وَ ماكُنّا لَهُ مُقرِنینَ و اِنّا اِلی رَبِّنا لَمُنقَلِبون»

هر وقت بر مَركَب (وسیله نقلیه) سوار شدید خدای متعال را یاد كنید و بگویید: «سُبحانَ الّذی سَخَّرَ لَنا هَذا وَ ماكُنّا لَهُ مُقرِنینَ و اِنّا اِلی رَبّنا لَمُنقَلِبون» (خصال، ج ٢، ص ١٦٨)

 

١٩ـ «امام جعفرصادق(علیه‌السلام)»:

ما یَقرَأَ أحَدٌ «اِنا اَنزَلناهُ» حینَ یَركَبُ دابَّتهُ اِلاّ نَزَلَ مِنها سالماً مَغفوراً لَه.

هر كس هنگام سوار شدن بر مَركَب (وسیله نقلیه) سورة مباركة «انا انزلناه» را بخواند سالم و آمرزیده از آن پیاده خواهد شد. (مكارم‌الاخلاق، ص ٢٤٢)

 

٢٠ـ «امام جعفرصادق(علیه‌السلام)»:

اذا سافرْتَ مَعَ قَومٍ فَأكثِرِ اِسْتِشارَتَهُم فی أَمركَ.

هر گاه با عده‌ای هم‌سفر شدی، در امور خودت، زیاد با آن‌ها مشورت کن. (وسائل، ج ٨، ص ٢٦٥)

 

٢١ـ «امام رضا(علیه‌السلام)»:

ثلاثٌ مِن المُرُوَّةِ فی السَّفرِ: بَذلُ الزّادِ وَ حُسنُ الخُلقِ وَ الم‍ِزاحُ فی غَیرِ المَعاصی.

سه خصلت در سفر نشانة مروّت و جوانمردی است: توشه و ساز و برگ خود را در اختیار همسفران قرار دادن، اخلاق و رفتار خوش داشتن و مزاح و شوخی‌های خالی از گناه. (خصال، ج ١، ص ١٥٧)

 

٢٢ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:

مَن أَعانَ مُؤمناً مسافراً فرَّجَ اللهُ عَنهُ ثَلاثاً و سَبعینَ كُربَةًَ و اجارَهُ فی‌الدُّنیا و الإخِرَةٍ مَنَ الغَمِّ وَ الهَـمِّ.

کسی که یک مسافر مؤمنی را یاری کند خداوند هفتادوسه گرفتاری او را رفع می‌کند و در دنیا و آخرت وی را از همّ و غمّ محفوظ خواهد داشت. (وسائل، ج ٨، ص ٣١٤)

 

٢٣ـ «امام محمدباقر(علیه‌السلام)»:

مِن فِقهِ المُسافِرِ حِفظُ نَفقَتِه.

از لوازم تعقل و درایت یک مسافر، حواس‌جمعی و محافظت از مال و مخارج او است. (سفینه، ج ١، ص ٦٢٧)

 

٢٤ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:

اِذا نَزلْتَ مَنزِلاً فَقُل «اللّهُمَّ اَنزِلنی مُنْزَلاً مُباركاً وَ اَنتَ خَیرُ المُنزِلین» تُرزَقْ خَیرَهُ و یُدفعْ عَنكَ شَرُّهُ.

هرگاه در مسافرت در جایی و محلّی پیاده شدی این دعا را بخوان تا خیر آن مکان به تو برسد و شرّش دفع گردد. «اللّهُمَّ اَنزِلنی مُنَزلاً مُباركاً وَ اَنتَ خَیرُ المُنزِلین» (الفقیه، ج ١، ص ١٠٦)

 

٢٥ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:

السّفرُ قِطعةٌ مِن العذابِ، فإذا قَضی اَحدُكُم سَفَرهُ فلیُسْرِعِ العَودَ اِلی اَهلِه.

سفر (در واقع) مقطعی است از رنج و محنت. هر زمان که مسافرت یکی از شما به پایان رسید هر چه زودتر به نزد خانواده‌اش مراجعت نماید. (وسائل، ج ٨، ص ٣٣٠)

 

٢٦ـ «امام جعفرصادق(علیه‌السلام)»:

مَن سافَرَ أَو تَزَوَّجَ وَ القَمَرُ فی‌العَقربِ لَم یَرَ الحُسنی.

زمانی که قمر در عقرب باشد، اگر کسی مسافرت کند یا ازدواج نماید برایش میمنت نخواهد داشت. (مستدرک، ج ٨، ص ١٢١)

 

٢٧ـ «امام جعفرصادق(علیه‌السلام)»:

اذا اُعسِرَ اَحدُكُم فَلیَخرُجْ ولایَغُمُّ نَفسَهُ و اَهلَهُ.

زمانی که یکی از شما دچار عُسرت و تنگدستی شد به سفر برود و خود و خانواده‌اش را افسرده و غمگین ننماید. (مستدرک، ج ٨، ص ١١٥)

 

٢٨ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:

مِن السُّنَّةِ اِذا خَرَجَ القومُ فی سَفَرٍ أنَ یُخرِجوا نَفَقَتَهُم فَاِنّ ذلِكَ أَطیَبُ لِأَنفُسِهِم و أحْسَنُ لِأَخلاقِهمِ.

یکی از سنَّت‌های اسلامی، عده‌ای که به سفر می‌روند توشه و ساز و برگ خود را از هم‌سفرانشان دریغ نکنند، این عمل مسلماً برای همگان گواراتر و در خُلقیّات آنان اثر نیکوتری خواهد داشت. (مکارم‌الاخلاق، ص ٢٥١)

 

٢٩ـ «امام جعفرصادق(علیه‌السلام)»:

اذا اَردْتَ سَفراً فلا تضَعْ رِجلَكَ فی‌الرِّكابِ حَتّی تُقدِّمَ بَینَ یَدَیكَ صَدَقةً قلَّ اَم كَثُرَ و كُلَّما اَكثَرتَ صَدَقَتكَ كان اَقضی لِحاجَتِكَ.

هر زمان که ارادة سفر کردی قبلاً و پیش از آن که سوار بر مَرکب (وسیلة نقلیه) شوی صدقه بده خواه کم باشد یا زیاد. (البته) صدقه هر چه بیشتر باشد خواسته‌هایت را بهتر تأمین می‌کند. (بحار، ج ٧٦، ص ٢٤٢)

 

٣٠ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:

سیّدُ القَومِ خادِمُهُم فی ‌السَّفَر.

آقا و سَرور قوم آن کسی است که در سفر، خدمت‌گذار و قائم به خدمات ایشان باشد. (المحجّة‌البَیضاء، ج ٤، ص ٦١)

 

٣١ـ «امام جعفرصادق(علیه‌السلام)»:

كانَ علیُّ بن الحُسنِ علیه‌السلام لایُسافِرُ اِلاّ مَعَ رِفقَةٍ لایَعرِفونَهُ وَ یَشتَرِطُ عَلَیهم أَن یَكونَ مِن خُداّمِ الرِّفقَةِ فیما یحتاجونَ اِلیه.

امام زین‌العابدین(علیه‌السلام) هر گاه مسافرت می‌کرد به طور ناشناس با گروهی همسفر می‌شد و با آنان شرط می‌کرد هر چه بدان نیازمند بودند خدمتگزار آن‌ها باشد. (وسائل، ج ٨، ص ٣١٥)

 

٣٢ـ «امام جعفرصادق(علیه‌السلام)»:

مَن قَرَأَ آیةَ الكُرسی (فی‌السفر) فی كُلِّ لَیلَهٍ سَلِمَ وَ سَلِمَ ما مَعَهُ.

کسی که در سفر هر شب آیت‌الکرسی بخواند خود و آنچه به همراه او است سالم و محفوظ خواهند ماند. (سفینه، ج ١ ص ٦٢٧ )

 

٣٣ـ «امام رضا(علیه‌السلام)»:

اذا رَكِبَ الرّجُلُ الدّابَّةَ فَسمَّی رَدِفَهُ مَلَكٌ یَحفَظُهُ حَتّی یَنزِلَ، فإن رَكِبَ وَ لَم یُسَمٍّ رَدِفَهُ شَیطانٌ!

در وقت سوار شدن بر مرکب (وسیلة نقلیه) اگر شخص «بسم‌الله الرحمن الرحیم» بگوید فرشته‌ای در کنار او می‌نشیند و تا وقت پیاده شدن از وی حفاظت می‌کند و اگر نگوید، در آنجا شیطان همدم و هم‌نشین او خواهد بود! (مکارم‌الاخلاق، ص ٢٤٨)

 

٣٤ـ «امام جعفرصادق(علیه‌السلام)»:

كان رَسولُ الله صلی‌الله علیه و آله فی سَفرهِ اِذا هَبَطَ سَبَّحَ وَ اِذا صَعِدَ كَبَّر.

رسول‌اکرم صلی‌الله علیه و آله و سلم در سفر در سراشیبی‌ها تسبیح خدا می‌کرد (سبحان‌الله می‌گفت) و در سربالایی‌ها تکبیر (الله‌اکبر) می‌گفت. (مکارم‌الاخلاق، ص ٢٦١)

 

٣٥ـ «امام جعفرصادق(علیه‌السلام)»:

(فی‌السفر) عَلَیكَ بِقِراءَةِ كتابِ اللهِ عزَّوَجَلَّ ما دُمتَ راكباً و عَلیكَ بِالتَّسبیحِ ما دُمتَ عاملاً وَ علیكَ بِالدُِعاءِ ما دُمتَ خالیاً.

در مسافرت‌ها بر تو باد که در حال سواری قرآن بخوانی و هنگام تکاپو و مشغولیّت ذاکر و تسبیح‌گو باشی و در فواصل فراغت به دعا و نیایش بپردازی. (الفقیه، ج ١، ص ١٠٥)

 

٣٦ـ «امام زین‌العابدین(علیه‌السلام)»:

حِجّوا وَاعتَمِروا تَصِحَّ اَبدانُكُمَ و تَتَّسِعْ اَرزاقُكُم وَ تُكفُوا مَؤوناتِكُم و مَوؤُناتِ عِیالِكم.

حج و عمره به جا بیاورید تا بدن شما سالم و روزی شما فراخ گردد و نیازمندی‌های خود و خانواده‌تان برآورده شود. (مکارم‌الاخلاق، ص ٢٤٢)

 

٣٧ـ «امام جعفرصادق(علیه‌السلام)»:

مِن سَعادَةِ المَرءِدابَّةٌ یَركَبُها فی حوائِجِه وَ یَقضیِ عَلَیها حَوائِجَ اِخوانِه.

یکی از سعادت‌های شخص، داشتن یک مرکب (وسیلة نقلیه) است که با آن حوائج خود را تأمین کند و نیز نیازمندی‌های برادران دینی خود را برآورده نماید. (مکارم‌الاخلاق، ص ٢٦٢)

 

٣٨ـ «امام جعفرصادق(علیه‌السلام)»:

اذا قَدِمَ الرّجُلُ مِن السَّفَرِ و دَخَل مَنزِلَهُ یَنبَغی أَن لایَشتَغِلَ بِشَیءٍ حَتّی یَصُبَّ علی نَفسِهِ الماءَ وَ یُصَلِّیَ رَكعَتَین وَ یَسجُدَ وَ یَشكُرَاللهَ مِأةَ مَرَّةٍ.

سزاوار است مسافر وقتی از سفر مراجعت کرد و وارد منزل شد قبل از هر چیز روی سر و بدن خود آب بریزد (حمام بگیرد) و (به شکرانه سلامتی) دو رکعت نماز بخواند بعد به سجده برود و صد مرتبه شکر خدا را به جا آورد. (مکارم‌الاخلاق، ص ٢٦١)

 

٣٩ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:

اذا خَرَجَ اَحدُكُم الی سَفَرٍ ثُمَّ قَدِمَ عَلی اَهلِهِ فَلْیُهدِهِمَ وَ لْیُطرِفْهُم.

هر گاه یکی از شما به سفر رفت، در مراجعت هدیه و سوغاتی برای خانواده‌اش به همراه بیاورد. (بحار، ٧٦، ص ٢٨٣)

 

٤٠ـ «امام جعفرصادق(علیه‌السلام)»:

مَن عانَقَ حاجّاً بِغُبارِهِ كانَ کَمَنِ استَلَمَ الحَجَرَ الأَسودَ.

كسی كه با حاجی تازه‌وارد و از مکه رسیده معانقه کند گویا (سنگ) حجرالأسود را با دست خود استلام نموده است. (مكارم‌الاخلاق، ص ٢٦١)